تاریخچه تولید کاغذ در ایران
تاریخچه تولید کاغذ در ایران
در سال ۱۳۴۴ هجری شمسی مقدمات ایجاد اولین کارخانه کاغذسازی به منظور تولید کاغذ چاپ و تحریر با استفاده از تفاله نیشکر در هفت تپه خوزستان به ظرفیت ۱۰۰ تن در روز فراهم شد. بدین ترتیب زمینه برای تاسیس شرکت کاغذ پارس در سال ۱۳۴۶ هجری شمسی فراهم شد تا این شرکت با ظرفیت اولیه ۳۵ هزار تن کاغذ، در سال ۱۳۴۹ رسما تولید کاغذ را آغاز کند. کارخانه ای که در همان سال به تولید ۱۲ هزار و ۳۰۰ تن کاغذ چاپ و تحریر دست پیدا کرد. در ادامه این مسیر، در سال ۱۳۵۲، کلنگ بزرگ ترین کارخانه کاغذسازی ایران به نام مجتمع صنایع چوب و کاغذ ایران (چوکا) با مشارکت وزارت صنایع (۶۰ درصد سهام) وزارت کشاورزی و عمران روستایی (۴۰درصد سهام) در کیلومتر شش جاده رضوان شهر به تالش به زمین زده شد و در سال ۱۳۵۷ کار خود را آغاز کرد.
اما با اوج گیری انقلاب بسیاری از کارخانه ها از جمله همین کارخانه کاغذسازی عملا تعطیل شدند. با این وجود پس از پیروزی انقلاب و از سال ۱۳۶۱ تلاش های برنامه ریزی شده ای برای راه اندازی دوباره تولید کاغذ آغاز ش د و با تحویل کارخانه به سازمان صنایع ملی ایران در سال ۱۳۶۴، این تلاش ها به بار نشست و فعالیت این کارخانه از سر گرفته شد.
گرچه این دو مجموعه؛ تنها کارخانه هایی نبود که در ایران کاغذ تولید می کرد. بعدها مراکز دیگری نیز از جمله شرکت صنایع چوب و کاغذ مازندران در سال ۱۳۷۶ راه اندازی شد که به عنوان تولید کننده کاغذ در ایران با ظرفیت ۱۷۵ هزار تن (شامل ۹۰ هزار تن کاغذ روزنامه و چاپ و تحریر و ۸۵ هزار تن کاغذ فلوتینگ) شناخته میشوند. ضمن آنکه احداث کارخانه صنایع چوب و کاغذ مازندران در سال های اخیر و وجود کارخانجاتی نظیر نئوپان، فیبر و… از جمله دیگر اقدامات در حوزه صنعت کاغذ بوده است.
وضعیت فعلی صنعت کاغذ در ایران
با وجود پتانسیل های خوبی که در کشورمان داریم اما ایران در جایگاه خوبی در بخش صنعت کاغذ قرار ندارد. این در حالی است که با واردات چوب خام می توانیم محصولات سلولزی از جمله کاغذ بهداشتی، کاغذ روزنامه، چاپ و تحریر و کاغذ بسته بندی تولید کنیم، اما در کنار آن می توان به بازیافت سالانه حدود ۳ میلیون تن کاغذ در جنوب کشور اشاره کرد که اگر بتوانیم از این پتانسیل استفاده کنیم، نه تنها نیاز داخلی که بلکه تمام نیاز برخی از کشورهای همسایه مانند عراق، ارمنستان، پاکستان، افغانستان و ترکمنستان را نیز تامین کنیم.
اما در عوض متاسفانه سالانه حدود ۳ میلیون تن ساقه نیشکر را می سوزانیم در حالیکه تکنولوژی تولید کاغذ را نداریم و چشم انداز روشنی هم در دستیابی به آن وجود ندارد.
چرا؟ چون ما برنامه ای برای دست یافتن به آن نداریم و حداقل تا دویست سال آینده نمی توانیم به آن تکنولوژی برسیم! چون تکنولوژی تولید کاغذ آنها «های‌تک» است. یعنی با فیلمی سروکار دارد که ۸۰ میکرون برای چاپ و تحریر و یا ۲۰۰ تا ۳۰۰ میکرون برای کاغذهای بسته بندی نیاز است و از این روی تولید آن دقت بالایی را می طلبد اما در ایران تکنولوژی مورد استفاده در این حوزه بسیار پیش پا افتاده است.